Bağışıklık Sistemi Sistemi ve C Vitamini

Yazar;
25 Nisan 2022
0 Yorumlar

C Vitamininin Sağlığa Etkileri ve Eksiklik Belirtileri

 C vitamini , birçok sebze ve meyvede bulunan suda çözünen bir vitamin çeşididir. İnsan vücudunda sentezlenmediği için besinler veya takviyeler yoluyla alınması gereklidir (1, 2). Bu vitamin çeşidinin hücreleri oksidatif hasardan korumak için bir antioksidan olarak çalışmak dahil olmak üzere birçok önemli görevi vardır.

Yapılan çalışmalara göre, sağlıklı yetişkinlerde C vitamini takviyesi kullanımının beyaz kan hücrelerinde glutatyon düzeylerini artırdığına rastlanmıştır. Bir çalışmada, yetişkinler 13 hafta boyunca günde 500-1.000 mg C vitamini aldı ve beyaz kan hücrelerinde %18 glutatyon artışına yol açtı (3, 4). Başka bir çalışmada ise günde 500 mg C vitamini takviyesi almanın kırmızı kan hücrelerinde glutatyonu %47 artırdığını gösterdi (5). C vitamini içeren yiyecekleri yiyerek glutatyon düzeylerini artırıp artıramayacağınızı belirlemek için daha fazla araştırmaya ihtiyaç vardır.

 

Bağışıklık sisteminizi güçlendirmeye yardımcı olup kolajen üretimine ve yara iyileşmesi üzerinde oldukça önemli etkileri vardır. Aynı zamanda hücreleri serbest radikal hasarından korumak için bir antioksidan görevi görür (6, 7, 8, 9, 10,11). Güçlü bir antioksidan olan C vitamini, bağışıklık sistemi üzerine büyük katkıda bulunmakta olup epitel bariyer fonksiyonunu destekler böylece çevresel oksidatif strese karşı da koruma sağlar. C vitamini eksikliği sonucunda, bağışıklık savunması bozulur ve enfeksiyonlara karşı vücut daha savunmasız olur.

 

C vitamini ve demir eksikliği anemisine de sıklıkla birlikte rastlanır. Demir eksikliği anemisinin belirtileri arasında solgun ve kuru cilt, yorgunluk, egzersiz sırasında nefes almada güçlük ve saç, baş ağrısı ve kaşık şeklinde tırnaklar bulunur (12). Düşük C vitamini seviyeleri, besinlerin demir emilimini azaltarak ve demir metabolizmasını olumsuz etkileyerek demir eksikliği anemisine katkıda bulunabilir (13, 14, 15). C vitamini eksikliğinin en erken belirtilerinden ikisi ise yorgunluk ve kötü ruh halidir (16, 17). C vitamini eksikliğine sebep olan yaygın etkenler ise; kötü beslenme, alkolizm, iştahsızlık, sigara kullanımı ve diyalizdir. Şiddetli C vitamini eksikliği semptomlarının ortaya çıkması aylar alabilmektedir (18, 19). Araştırmalar, C vitamininin çeşitli bağışıklık hücrelerinin içinde enfeksiyonla savaşmalarına ve hastalığa neden olan patojenleri yok etmelerine yardımcı olduğunu gösteriyor. C vitamini eksikliğinde ise, zayıf bağışıklık ve zatürre gibi ciddi hastalıklar da dahil olmak üzere daha yüksek enfeksiyon riski ile karşılaşılmaktadır (20, 21, 22, 23, 24). Yapılan bir çalışmada, günde 1-2 gram C vitamini tüketmenin soğuk algınlığı süresini çocuklarda %18 ve yetişkinlerde %8 azalttığını buldu (25).

C vitamini için önerilen günlük alım miktarı erkekler için 90 mg ve kadınlar için 75 mg’dır (26). Sigara kullanımı, C vitamini emilimini azalttığı için sigara içenlere günlük gereksinime ek 35 mg daha tüketmeleri tavsiye edilir.

C Vitamini Hangi Besinlerde Bulunur?

 En iyi C vitamini kaynakları meyve ve sebzelerdir. Çilek, turunçgiller, kivi, kamu kamu ve dolmalık biber C vitamininden oldukça zengin besinlere örnektir. Besinlerdeki C vitamini ısı ile kolaylıkla kayba uğrayacağını da unutmamak gerek. Ancak birçok iyi besin kaynağı meyve ve sebze olduğundan, bu besinleri çiğ tüketmek önerilen alım miktarına ulaşmanın kolay bir yoludur. Sağlıklı bireylerde C vitamini genel olarak düşük toksisite riskine sahip olsa da, günlük öneri miktarının üzerine çıkılması ile kramp, mide bulantısı ve ishal gibi bazı olumsuz gastrointestinal yan etkilere sebep olabilir (27).

Kaynaklar:

  1. https://ods.od.nih.gov/factsheets/VitaminC-HealthProfessional/
  2. Lane DJ, Richardson DR. The active role of vitamin C in mammalian iron metabolism: much more than just enhanced iron absorption! Free Radic Biol Med. 2014 Oct;75:69-83. doi: 10.1016/j.freeradbiomed.2014.07.007. Epub 2014 Jul 15. PMID: 25048971.
  3. Lenton KJ, Sané AT, Therriault H, Cantin AM, Payette H, Wagner JR. Vitamin C augments lymphocyte glutathione in subjects with ascorbate deficiency. Am J Clin Nutr. 2003 Jan;77(1):189-95. doi: 10.1093/ajcn/77.1.189. PMID: 12499341.
  4. Lenton KJ, Sané AT, Therriault H, Cantin AM, Payette H, Wagner JR. Vitamin C augments lymphocyte glutathione in subjects with ascorbate deficiency. Am J Clin Nutr. 2003 Jan;77(1):189-95. doi: 10.1093/ajcn/77.1.189. PMID: 12499341.
  5. Johnston CS, Meyer CG, Srilakshmi JC. Vitamin C elevates red blood cell glutathione in healthy adults. Am J Clin Nutr. 1993 Jul;58(1):103-5. doi: 10.1093/ajcn/58.1.103. PMID: 8317379.
  6. Esmaeilizadeh M, Hosseini M, Beheshti F, Alikhani V, Keshavarzi Z, Shoja M, Mansoorian M, Sadeghnia HR. Vitamin C improves liver and renal functions in hypothyroid rats by reducing tissue oxidative injury. Int J Vitam Nutr Res. 2020 Jan;90(1-2):84-94. doi: 10.1024/0300-9831/a000495. Epub 2019 Feb 21. PMID: 30789800.
  7. Bozonet SM, Carr AC. The Role of Physiological Vitamin C Concentrations on Key Functions of Neutrophils Isolated from Healthy Individuals. Nutrients. 2019 Jun 17;11(6):1363. doi: 10.3390/nu11061363. PMID: 31212992; PMCID: PMC6627200.
  8. Li Y, Schellhorn HE. New developments and novel therapeutic perspectives for vitamin C. J Nutr. 2007 Oct;137(10):2171-84. doi: 10.1093/jn/137.10.2171. PMID: 17884994.
  9. Shaw G, Lee-Barthel A, Ross ML, Wang B, Baar K. Vitamin C-enriched gelatin supplementation before intermittent activity augments collagen synthesis. Am J Clin Nutr. 2017 Jan;105(1):136-143. doi: 10.3945/ajcn.116.138594. Epub 2016 Nov 16. PMID: 27852613; PMCID: PMC5183725.
  10. Palmieri B, Vadalà M, Laurino C. Nutrition in wound healing: investigation of the molecular mechanisms, a narrative review. J Wound Care. 2019 Oct 2;28(10):683-693. doi: 10.12968/jowc.2019.28.10.683. PMID: 31600106.
  11. Pullar JM, Carr AC, Vissers MCM. The Roles of Vitamin C in Skin Health. Nutrients. 2017;9(8):866. Published 2017 Aug 12. doi:10.3390/nu9080866
  12. Lopez A, Cacoub P, Macdougall IC, Peyrin-Biroulet L. Iron deficiency anaemia. Lancet. 2016 Feb 27;387(10021):907-16. doi: 10.1016/S0140-6736(15)60865-0. Epub 2015 Aug 24. PMID: 26314490.
  13. Teucher B, Olivares M, Cori H. Enhancers of iron absorption: ascorbic acid and other organic acids. Int J Vitam Nutr Res. 2004 Nov;74(6):403-19. doi: 10.1024/0300-9831.74.6.403. PMID: 15743017.
  14. Lane DJ, Richardson DR. The active role of vitamin C in mammalian iron metabolism: much more than just enhanced iron absorption! Free Radic Biol Med. 2014 Oct;75:69-83. doi: 10.1016/j.freeradbiomed.2014.07.007. Epub 2014 Jul 15. PMID: 25048971.
  15. Villalpando S, Shamah-Levy T, Ramírez-Silva CI, Mejía-Rodríguez F, Rivera JA. Prevalence of anemia in children 1 to 12 years of age. Results from a nationwide probabilistic survey in Mexico. Salud Publica Mex. 2003;45 Suppl 4:S490-8. doi: 10.1590/s0036-36342003001000005. PMID: 14746043.
  16. Hirschmann JV, Raugi GJ. Adult scurvy. J Am Acad Dermatol. 1999 Dec;41(6):895-906; quiz 907-10. doi: 10.1016/s0190-9622(99)70244-6. PMID: 10570371.
  17. Maggini S, Wenzlaff S, Hornig D. Essential role of vitamin C and zinc in child immunity and health. J Int Med Res. 2010 Mar-Apr;38(2):386-414. doi: 10.1177/147323001003800203. PMID: 20515554.
  18. Galimberti F, Mesinkovska NA. Skin findings associated with nutritional deficiencies. Cleve Clin J Med. 2016 Oct;83(10):731-739. doi: 10.3949/ccjm.83a.15061. PMID: 27726828.
  19. Wang AH, Still C. Old world meets modern: a case report of scurvy. Nutr Clin Pract. 2007 Aug;22(4):445-8. doi: 10.1177/0115426507022004445. PMID: 17644699.
  20. Carr AC, Maggini S. Vitamin C and Immune Function. Nutrients. 2017 Nov 3;9(11):1211. doi: 10.3390/nu9111211. PMID: 29099763; PMCID: PMC5707683.
  21. Wintergerst ES, Maggini S, Hornig DH. Contribution of selected vitamins and trace elements to immune function. Ann Nutr Metab. 2007;51(4):301-23. doi: 10.1159/000107673. Epub 2007 Aug 28. PMID: 17726308.
  22. Hemilä H. Vitamin C and Infections. Nutrients. 2017 Mar 29;9(4):339. doi: 10.3390/nu9040339. PMID: 28353648; PMCID: PMC5409678.
  23. Maggini S, Wenzlaff S, Hornig D. Essential role of vitamin C and zinc in child immunity and health. J Int Med Res. 2010 Mar-Apr;38(2):386-414. doi: 10.1177/147323001003800203. PMID: 20515554.
  24. Johnston CS, Barkyoumb GM, Schumacher SS. Vitamin C supplementation slightly improves physical activity levels and reduces cold incidence in men with marginal vitamin C status: a randomized controlled trial. Nutrients. 2014 Jul 9;6(7):2572-83. doi: 10.3390/nu6072572. PMID: 25010554; PMCID: PMC4113757.
  25. Hemilä H, Chalker E. Vitamin C for preventing and treating the common cold. Cochrane Database Syst Rev. 2013 Jan 31;2013(1):CD000980. doi: 10.1002/14651858.CD000980.pub4. PMID: 23440782; PMCID: PMC8078152.
  26. Jacob RA, Sotoudeh G. Vitamin C function and status in chronic disease. Nutr Clin Care. 2002 Mar-Apr;5(2):66-74. doi: 10.1046/j.1523-5408.2002.00005.x. PMID: 12134712.
  27. Rumbold A, Ota E, Nagata C, Shahrook S, Crowther CA. Vitamin C supplementation in pregnancy. Cochrane Database Syst Rev. 2015 Sep 29;(9):CD004072. doi: 10.1002/14651858.CD004072.pub3. PMID: 26415762.

 

Diyetisyen Umay Gür

 

İlgili Yazılar

Yorum Yaz

E-posta hesabınız yayımlanmayacak.

Kaydol