PROBİYOTİK NEDİR?

İnsan sağlığına yararlı canlı bakterilere probiyotik denir. İlk probiyotik besin olarak karşımıza ekşimiş süt çıkmakta ve uzun yıllardan beri insan sağlığını daha iyi hale getirmek için yararlı bakterilerin kullanımına rastlanmaktadır. Endüstrileşmenin artmasıyla birlikte günümüzde atopik egzama, alerjik hastalıklar, ülseratif kolit, crohn hastalığı, laktoz intoleransı, irritabl bağırsak sendromu gibi hastalıklara da daha sık rastlıyoruz. Bağırsak floramız çevresel stres, iklim şartları, antibiyotik kullanımı ve diyetsel hatalardan olumsuz etkilenmekte ve bu gibi olumsuzlukları giderebilmek için çoğu zaman probiyotik desteğine başvurabiliyoruz. Günümüzde yararlı bakterilere içecekler içerisinde, tablet şeklinde, kapsül şeklinde ya da dondurularak kurutulmuş olarak ulaşmamız mümkün. Ancak probiyotik takviyeler kullanıyor olduğumuz gibi ne kadar doğru kullandığımız ya da hangi amaç ile kullandığımız da oldukça önemli (1, 2).

PROBİYOTİK BESİNLER

Probiyotik takviyeleri kullanmanın yanı sıra hangi besinlerin yararlı mikroorganizmalardan zengin olduğunu da bilmemizde ve beslenmemizde ilave etmekte fayda var.

• Yoğurt
• Kefir
• Lahana turşusu, salatalık turşusu
• Bazı peynir çeşitleri
• Kombucha
• Tarhana
• Şalgam
• Boza
• Mikro yosunlar
• Tempeh
• Kimchi (3, 4, 5, 6, 7, 8, 9).

PROBİYOTİKLERİN SAĞLIK ÜZERİNE OLASI ETKİLERİ

1. Dışkı hacmini arttırırlar (10).
2. Barsak florasındaki yararlı bakterilerin çoğalmasını sağlarken, zararlı olan bakterilerin ise çoğalmasını engellerler (11).
3. Yapılan bazı çalışmalar, probiyotiklerin ishalli vakalar üzerinde kullanımı ile ishal süresini ve şiddetini azalttığı göstermektedir. Antibiyotik ve kemoterapi sonucu oluşan ishallerin de süre ve sıklığının azalmasında etkili olabileceği düşünülmektedir (12).
4. Dünyanın %70’i laktaz enziminin eksikliği sebebiyle laktoz hassasiyeti yaşamakta olup sindirim sistemleri tarafından laktoz parçalanamaz ve metabolize edilemez. Böylece süt ve süt ürünü içeren besinlerin tüketimi sonrasında laktozun sindirilememesi ile birlikte bireylerde çeşitli problemler yaşanır. Yapılan çalışmalara göre probiyotiklerin en etkili sonucu laktoz emilim bozukluğunda ve akut ishallerin tedavisinde gösterdiği görülmüştür (13).
5. Besin alerjileri, Irritabl Bağırsak Sendromu (IBS), Atopik egzama gibi bozuklukların iyileştirilmesinde etkili oldukları görülmüştür (14, 15).
6. Probiyotikler aynı zamanda Biyotin, Folik Asit, Pridoksin, Pantotenik asit gibi oldukça önemli B grubu vitaminlerin sentezinde görev alırlar.
7. Probiyotikler, erken yaşlanma belirtilerine neden olabilecek toksinlerin yok edilmesine yardımcı olmaktadır. Mutluluk hormonunun (serotonin) %95’lik kısmının salındığı bağırsaklarımız, ne kadar sağlıklı ise ruh sağlığımız da bir o kadar sağlıklı olmaktadır. Probiyotik kullanımının depresyon, anksiyete, stres gibi bazı ruh sağlığı üzerinde olumlu etkileri olduğunu gösteren çalışmalar mevcuttur (16).
8. Yapılan bir çalışmaya göre, Probiyotik ve prebiyotiklerin 3 hafta birlikte düzenli kullanımları sonrası total kolesterol seviyelerinde %4,4’lük düşüş, LDL seviyelerinde ise %5,3’lük düşüş gözlenmiştir (17, 18).
9. Probiyotikler, gıdaların içindeki toksik ve alerjik olan, vücut için yabancı ve zararlı unsurları temizleyerek bağışıklık sistemini güçlendirmeye destek olur. (19, 20).
10. Obezitesi olan bireylerde, ideal ağırlığa sahip bireylere göre daha az çeşit bağırsak bakterisine sahip oldukları görülmüştür (21). Bazı hayvan çalışmaları ayrıca, şişman farelerden alınan bağırsak bakterileri, zayıf farelerin bağırsaklarına nakledildiğinde, zayıf farelerde obezite geliştiğini göstermektedir (22). Bazı probiyotiklerin, dışkıyla atılan yağ miktarını artırarak diyetteki yağın emilimini engelleyebileceği düşünülmektedir (23).

KAYNAKLAR:

1. Quigley EM. Gut bacteria in health and disease. Gastroenterol Hepatol (N Y). 2013;9(9):560-569.
2. Verna EC, Lucak S. Use of probiotics in gastrointestinal disorders: what to recommend? Therapeutic Advances in Gastroenterology. September 2010:307-319. doi:10.1177/1756283X10373814
3. Fox MJ, Ahuja KD, Robertson IK, Ball MJ, Eri RD. Can probiotic yogurt prevent diarrhoea in children on antibiotics? A double-blind, randomised, placebo-controlled study. BMJ Open. 2015 Jan 14;5(1):e006474. doi: 10.1136/bmjopen-2014-006474. PMID: 25588782; PMCID: PMC4298112.
4. Heaton, KW, O’Donnell, LJ, Braddon, FE, et al. (1992) Symptoms of irritable bowel syndrome in a British urban community: consulters and nonconsulters. Gastroenterology102, 1962–1967.CrossRefGoogle Scholar
5. https://fdc.nal.usda.gov/fdc-app.html#/food-details/1103568/nutrients
6. Denter J, Bisping B. Formation of B-vitamins by bacteria during the soaking process of soybeans for tempe fermentation. Int J Food Microbiol. 1994 Apr;22(1):23-31. doi: 10.1016/0168-1605(94)90004-3. PMID: 8060790.
7. Yoon JH, Kang SS, Mheen TI, Ahn JS, Lee HJ, Kim TK, Park CS, Kho YH, Kang KH, Park YH. Lactobacillus kimchii sp. nov., a new species from kimchi. Int J Syst Evol Microbiol. 2000 Sep;50 Pt 5:1789-1795. doi: 10.1099/00207713-50-5-1789. PMID: 11034488.
8. Jayabalan, R., Malbaša, R.V., Lončar, E.S., Vitas, J.S. and Sathishkumar, M. (2014), A Review on Kombucha Tea—Microbiology, Composition, Fermentation, Beneficial Effects, Toxicity, and Tea Fungus. Comprehensive Reviews in Food Science and Food Safety, 13: 538-550. https://doi.org/10.1111/1541-4337.12073
9. Ganesan B, Weimer BC, Pinzon J, Dao Kong N, Rompato G, Brothersen C, McMahon DJ. Probiotic bacteria survive in Cheddar cheese and modify populations of other lactic acid bacteria. J Appl Microbiol. 2014 Jun;116(6):1642-56. doi: 10.1111/jam.12482. Epub 2014 Mar 17. PMID: 24905221.
10. https://www.health.harvard.edu/vitamins-and-supplements/health-benefits-of-taking-probiotics
11. Hill C, Guarner F, Reid G, Gibson GR, Merenstein DJ, Pot B, Morelli L, Canani RB, Flint HJ, Salminen S, Calder PC, Sanders ME. Expert consensus document. The International Scientific Association for Probiotics and Prebiotics consensus statement on the scope and appropriate use of the term probiotic. Nat Rev Gastroenterol Hepatol. 2014 Aug;11(8):506-14. doi: 10.1038/nrgastro.2014.66. Epub 2014 Jun 10. PMID: 24912386.
12. Wilkins T, Sequoia J. Probiotics for Gastrointestinal Conditions: A Summary of the Evidence. Am Fam Physician. 2017 Aug 1;96(3):170-178. PMID: 28762696.
13. Eales J, Gibson P, Whorwell P, Kellow J, Yellowlees A, Perry RH, Edwards M, King S, Wood H, Glanville J. Systematic review and meta-analysis: the effects of fermented milk with Bifidobacterium lactisCNCM I-2494 and lactic acid bacteria on gastrointestinal discomfort in the general adult population. Therap Adv Gastroenterol. 2017 Jan;10(1):74-88. doi: 10.1177/1756283X16670075. Epub 2016 Oct 10. PMID: 28286561; PMCID: PMC5330605.
14. Quigley, EM& Flourie, B (2007) Probiotics and irritable bowel syndrome: a rationale for their use and an assessment of the evidence to date. Neurogastroenterol Motil 19, 166–172.CrossRefGoogle ScholarPubMed
15. Camilleri, M(2006) Probiotics and irritable bowel syndrome: rationale, putative mechanisms, and evidence of clinical efficacy. J Clin Gastroenterol 40, 264–269.CrossRefGoogle ScholarPubMed
16. Dupuy, HJ(1984) The psychological general well-being (PGWB) index. In Assessment of Quality of Life in Clinical Trials of Cardiovascular Therapies, chapter 9, pp. 170-184 [Wenger, NK, Mattson, ME, Furberg, CF and Elinson, J, editors]. New York: Le Jacq Publishing.
17. Kumar M, Nagpal R, Kumar R, Hemalatha R, Verma V, Kumar A, Chakraborty C, Singh B, Marotta F, Jain S, Yadav H. Cholesterol-lowering probiotics as potential biotherapeutics for metabolic diseases. Exp Diabetes Res. 2012;2012:902917. doi: 10.1155/2012/902917. Epub 2012 May 3. PMID: 22611376; PMCID: PMC3352670.
18. DiRienzo DB. Effect of probiotics on biomarkers of cardiovascular disease: implications for heart-healthy diets. Nutr Rev. 2014 Jan;72(1):18-29. doi: 10.1111/nure.12084. Epub 2013 Dec 13. PMID: 24330093.
19. Quigley EM. Gut bacteria in health and disease. Gastroenterol Hepatol (N Y). 2013;9(9):560-569.
20. La Fata G, Weber P, Mohajeri MH. Probiotics and the Gut Immune System: Indirect Regulation. Probiotics Antimicrob Proteins. 2018 Mar;10(1):11-21. doi: 10.1007/s12602-017-9322-6. PMID: 28861741; PMCID: PMC5801397.
21. Turnbaugh PJ, Hamady M, Yatsunenko T, et al. A core gut microbiome in obese and lean twins. Nature. 2009;457(7228):480-484. doi:10.1038/nature07540
22. Marotz CA, Zarrinpar A. Treating Obesity and Metabolic Syndrome with Fecal Microbiota Transplantation. Yale J Biol Med. 2016 Sep 30;89(3):383-388. PMID: 27698622; PMCID: PMC5045147.
23. Ogawa A, Kobayashi T, Sakai F, Kadooka Y, Kawasaki Y. Lactobacillus gasseri SBT2055 suppresses fatty acid release through enlargement of fat emulsion size in vitro and promotes fecal fat excretion in healthy Japanese subjects. Lipids Health Dis. 2015 Mar 20;14:20. doi: 10.1186/s12944-015-0019-0. PMID: 25884980; PMCID: PMC4391304.

                                                                                                                                  Diyetisyen Umay GÜR